Herstel ‘grootse klank’ - Orgelrenovatie Augustijnenkerk
Geen land ter wereld telt meer orgels per vierkante kilometer dan Nederland. Zeer complexe instrumenten met veelsoortige onderdelen en materialen. Het samenspel van houten en metalen orgelpijpen, de klavieren, het mechaniek, de windladen, de orgelkas en de windvoorziening geeft elk orgel een eigen en unieke klank. Om die klank te behouden, zijn soms uitgebreide herstelwerkzaamheden nodig. Voor het historische Maarschalkerweerd-orgel in de Augustijnenkerk is het binnenkort weer zo ver.
Het orgel uit 1899 wordt omschreven als ‘groots van klank’, mede door de uitstekende akoestiek in de Augustijnenkerk. Om dit delicate evenwicht tussen orgel en omgeving te behouden, is omzichtigheid vereist bij de herstelwerkzaamheden. De ingreep wordt beperkt tot ‘zo veel als nodig en zo weinig als mogelijk’. Vereist is dat de ingreep degelijk uitgevoerd wordt, om de volgende ingreep zo lang mogelijk uit te kunnen stellen. De belangrijkste herstelwerkzaamheden aan het orgel zijn:
• Windvoorziening en winddistributie; het leer vervangen van de stuurbalgjes.
• De windladen controleren op lekkages.
• Het interieur van de speeltafel reinigen en controleren op storingen.
• Speel- en registermechanieken; het vervangen van de relaismembranen.
• Herstel van het pijpwerk; lekkages in de houten pijpen, oxidatie van de koppen van de tongwerken en de door corrosie aangetaste voeten van het overig pijpwerk.
Orgelpijpen zijn van hout of metaal, en in het laatste geval meestal van een legering van lood en tin. Metalen pijpen lijken robuust, maar zijn in feite heel kwetsbaar. Los van de gevoeligheid voor deuken en mechanische vervorming zijn er bepaalde chemische processen, zoals oxidatie, die terugkerende schade veroorzaken. Mede namens de Stichting Behoud Augustijnenkerk,
• Windvoorziening en winddistributie; het leer vervangen van de stuurbalgjes.
• De windladen controleren op lekkages.
• Het interieur van de speeltafel reinigen en controleren op storingen.
• Speel- en registermechanieken; het vervangen van de relaismembranen.
• Herstel van het pijpwerk; lekkages in de houten pijpen, oxidatie van de koppen van de tongwerken en de door corrosie aangetaste voeten van het overig pijpwerk.
Orgelpijpen zijn van hout of metaal, en in het laatste geval meestal van een legering van lood en tin. Metalen pijpen lijken robuust, maar zijn in feite heel kwetsbaar. Los van de gevoeligheid voor deuken en mechanische vervorming zijn er bepaalde chemische processen, zoals oxidatie, die terugkerende schade veroorzaken.
Orgelfonds
Met de herstelwerkzaamheden zijn forse bedragen gemoeid. De kosten zijn begroot op €42.180. Voor dit bedrag is subsidie aangevraagd bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Inmiddels is de subsidie toegekend, waardoor de kosten voor vijftig procent gedekt worden. De overige kosten, ruim € 21.000, moeten uit eigen middelen worden gefinancierd. Om geld te verwerven is er een orgelfonds opgericht; dit fonds is ondergebracht bij de Stichting Behoud Augustijnenkerk. Om het orgelfonds en het orgel onder de aandacht te brengen, is het idee ontstaan voor het maken van een cd.
André Keijzer (hoofdorganist van de Augustijnenkerk), Han Leentvaar (opname en productie) en Adriaan Arkeraats (vormgeving) waren enthousiast en hebben belangeloos aan dit initiatief meegewerkt. Hierdoor kan een zo groot mogelijk deel van de opbrengst naar het orgelfonds gaan met als doel het bijzondere Maarschalkerweerd-orgel te behouden. De cd werd gepresenteerd op de Nationale Orgeldag 2016.
Johan Mastenbroek,
Kerkrentmeester Augustijnenkerk
